---

Snel naar: Klaas Koop - Jan Koop

---

VII.B.a. KLAAS KOOP

Landman te Onderdijk in Hoog- en Laag-Zwaagdijk (lees meer).

Zoon van Cornelis Claasz Coop en Trijn Sijmens (zie VI.B.b.)
Gedoopt te Wervershoof op 1 februari 1758
Overleden te Zwaag op 15 april 1832 (74 jr.)

Gehuwd (1) te Wervershoof (RK) op 18 januari 1789 met:

Gehuwd (2) te Wervershoof op 26 januari 1798 met:

Kinderen uit het eerste huwelijk:

1. Krelis

2. Dieuwertje

3. Trijntje

4. Elisabeth (Lijsbeth)

Uit het tweede huwelijk: een in 1814 doodgeboren Kind


De huwelijken van Klaas Koop

Klaas Koop werd geboren en leefde te Onderdijk (Hoog- en Laag-Zwaagdijk) en was waarschijnlijk zijn hele leven landman, dat wil zeggen een zelfstandige boer.

Op 3 januari 1789 ging hij in ondertrouw met Marijtje Klaas Hessen, dezelfde dag als dat zijn zuster Antje in ondertrouw ging met Freek Pietersz Potter. Op 18 januari trad Klaas Koop vervolgens met haar in het huwelijk. Marijtje Klaas Hessen overleed echter al in mei 1797, slechts 34 jaar oud.

Klaas Koop hertrouwde toen op 26 januari 1798 met Femmetje Jans. Volgens het register van de huwelijksbelasting van Wervershoof was zij een weduwe en geboren "in de Kuijnder in Friesland".* Kuinder is de oude naam van wat tegenwoordig Kuinre heet, een dorp in het uiterste noord-oosten van de huidige provincie Overijssel, vlak tegen Friesland aan.

In de akte van haar overlijden op 24 oktober 1832 staat echter dat Femmetje Jans geboren was "te Zwol in de provintie Overijssel" en dat ze ruim 78 jaar was geworden.* Zwolle ligt echter een flink stuk zuidelijker dan Kuinre, maar wellicht dat haar nabestaanden haar geboorteplaats niet meer precies wisten.

De nalatenschap van Klaas Koop

Klaas Koop had op 15 maart 1813 zijn testament gemaakt bij notaris Nicolaas Carbasius in Hoorn. Hij overleed te Zwaag op 15 april 1832 in de leeftijd van 74 jaar.

Bij zijn overlijden liet hij een huis met erf, diverse stukken land, vee en enkele vorderingen ter waarde van in totaal ƒ 12.189,10 na. Na aftrek van enkele schulden ter grootte van ƒ 250,20 kwam het saldo van zijn nalatenschap uit op ƒ 11.938,90. Naast zijn weduwe Femmetje Jans, waren zijn dochters Dieuwertje en Lijsbeth zijn enige erfgenamen.*

Uit de aangifte voor de successiebelasting blijkt dat de inboedel een waarde had van 1393 gulden, er gemaakt zilverwerk ter waarde van 36 gulden was en levend vee voor 1950 gulden. Aan contant geld liet Klaas Koop 29,40 gulden na en hij had nog voor 1400 gulden vorderingen op o.a. zijn broer Jan Koop.*

Onder de weilanden die hij bezat waren er twee die grensden aan land van zijn broer Jan Koop. Het eerste was een stuk grasland ter waarde van 500 gulden dat Teunis Zwart ten Zuiden en Jan Koop ten Noorden belendde en het tweede was eveneens een stuk grasland, ditmaal genaamd de Kapelannij ter grootte van 3 bunders en 79 roeden, hetgeen de Arientogtsloot ten Zuiden en Jan Koop en Pieter Westerman ten Noorden belendde. Het is goed mogelijk dat deze beide stukken land stammen uit de erfenis van zijn vader Cornelis Claasz Coop.

---

VII.B.b. JAN (CORNELISZ) KOOP

Landman te Onderdijk en aan de Hoogendijk (Hoog en Laag Zwaagdijk), in 1811 maire en in 1812 adjoint-maire van Zwaag (lees meer).

Zoon van Cornelis Claasz Coop en Trijn Sijmens (zie VI.B.b.)
Geboren te Onderdijk
Gedoopt te Wervershoof op 27 december 1769
Overleden te Hoog en Laag Zwaagdijk op 21 maart 1852 (82 jr.)
Begraven op 26 maart op het RK-kerkhof te Wervershoof

Gehuwd (1) te Wervershoof (RK) op 31 januari 1796 met:

Gehuwd (2) te Zwaag op 4 mei 1832 met:

Kinderen uit het eerste huwelijk:

1. Jacob

2. Trijntje

3. Marijtje

4. Jacob

5. Cornelis

6. Cornelis

7. Cornelis


Vrouw en kinderen

Jan Cornelisz Koop trouwde op 31 januari 1769 met Lijsbeth Jacobs Schoenmaker. Zij was de oudste dochter van Jacob Pietersz Schoenmaker die landbouwer was aan de Lagedijk te Wervershoof, waar haar voorouders al sinds de eerste helft van de 17e eeuw woonden.

Jan en Lijsbeth kregen 7 kinderen. Drie zoontjes werden echter niet ouder dan 2 jaar, twee dochters werden maar 17, resp. 28 jaar oud. Het eerste zoontje werd in 1797 bij, de twee andere in 1806 en 1809 nog in de protestantse kerk van Wervershoof begraven. Enkele jaren later zou dit eeuwenoude gebruik van begraven in de kerk door de Franse overheid verboden worden.

Op 30 januari 1812, één maand voordat haar laatste kind geboren zou worden, maakte Lijsbeth haar testament bij notaris Nicolaas Carbasius in Wervershoof. Daarin benoemde zij haar man tot erfgenaam van 1/4 en drie van haar in leven zijnde kinderen voor 3/4, terwijl haar man ook nog een vruchtgebruik ter grootte van 1/4 van de nalatenschap zou krijgen.

Lijsbeth Jacobs Schoenmaker overleed op 19 januari 1829 op 59-jarige leeftijd, in het huis met nummer 34 in Hoog en Laag Zwaagdijk. Jan Koop hertrouwde ruim 3 jaar later, op 4 mei 1832, met Antje Mulder, weduwe van Jacob Bijvoet uit de Heerhugowaard.

Bezittingen

Aanvankelijk was er over de bezittingen en het vermogen van Jan Koop niets bekend. Omdat de algehele economische situatie in die tijd niet erg florissant was, was het vermoeden dat ook hij niet bijzonder vermogend was.

Uit de memories van successie van Jan Koop en zijn eerste vrouw bleek echter dat hij behoorlijk vermogend is geweest en een aanzienlijk areaal land had. Bij zijn overlijden op 21 maart 1852 had zijn totale bezit een waarde van maar liefst 31.112 gulden. Daar stonden leningen e.d. ter waarde van 12.773 gulden tegenover, zodat het saldo van zijn nalatenschap uitkwam op 18.338 gulden.*

Volgens de belastingaangifte van 15 juli 1829 naar aanleiding van het overlijden van zijn eerste vrouw Lijsbeth Schoenmaker was zij in gemeenschap van goederen gehuwd. Deze omvatte 2 huizen, 10 percelen weiland, 4 percelen akkerland en 1 houtbosje, met een totale oppervlakte van ruim 21 hectare.* Deze 21 hectare, of bunders zoals men toen zei, komt overeen met 210.000 vierkante meter. Ter vergelijking: tegenwoordig hebben boerenbedrijven een omvang van zo'n 100 hectare.

Het eerste van de 2 huizen, nr. 34, bewoonde zij zelf en was gelegen tussen Gerrit Brouwer en het perceel met het tweede huis, dat waarschijnlijk verhuurd werd. Twee percelen grasland grensden aan land van Jans broer Klaas Koop en zijn daarom mogelijk afkomstig uit de erfenis van hun vader Cornelis Claasz Coop(man).

Omdat bij Lijsbeth Schoenmaker haar kinderen als erfgenamen optraden was haar nalatenschap vrijgesteld van belasting. Daarom bevatte de aangifte alleen een opsomming van de onroerende goederen zonder de waarde daarvan. Als erfgenamen treden op Jan Koop, de nog minderjarige Cornelis, de bij haar vader inwonende dochter Marijtje en tenslotte hun 26-jarige zoon Jacob.

Werkzaamheden

Bij het overlijden van Lijsbeth Schoenmaker in 1829 werd opgegeven dat Jan Koops beroep "boer en bouwerij" was. Zijn huis en landerijen lagen in Hoog- en Laag-Zwaagdijk, dat tot 1795 onder de jurisdictie van Medemblik viel, vervolgens bij Wervershoof hoorde en kort zelfstandig was.

In Zwaag was er sinds 1795 een gekozen municipaliteit, waarin echter dezelfde personen zaten als voorheen in de vroedschap. Het dagelijks bestuur werd gevormd door een president (maire, sinds 1814 burgemeester) en twee vredemakers.

Bij keizerlijk decreet van 21 oktober 1811 werd bepaald dat Zwaag en Hoog- en Laag-Zwaagdijk met ingang van 1 januari 1812 één gemeente gingen vormen. Hoog- en Laag-Zwaagdijk kreeg toen waarschijnlijk een eigen adjoint-maire (medeburgemeester).

Jan Koop werd toen de nieuwe burgemeester van Zwaag en alszodanig ondertekende hij reeds op 5 mei 1811 de eerste huwelijksakte van die gemeente als "Jan Koop, maire". In 1812 werd hij echter vermeld als "landman benevens adjoint maire van de mairie Zwaag".


In de Westfriese dorpen was het burgemeesterschap vanouds een erebaantje voor een redelijk vermogende boer. Wel moest die sinds medio 17e eeuw lid zijn van de gereformeerde kerk, waardoor leden van de katholieke familie Coop er niet voor in aanmerking kwamen.

Na de Franse inval in Nederland in 1795 werd de scheiding van kerk en staat ingevoerd en mochten ook katholieken weer overheidsfuncties bekleden. Hierdoor was het mogelijk dat Jan Koop, als eerste sinds zijn voorvader Dirck Jansz Coop weer een openbaar ambt bekleedde.

Overlijden en nalatenschap

Jan Koop overleed op 21 maart 1852 in zijn huis te Hoog en Laag Zwaagdijk, op de leeftijd van 82 jaar en 85 dagen. Aan zijn dood gingen vermoedelijk meerdere ziektes vooraf, want uit de successie-aangifte wordt als schuld vermeld: "Aan den Heer Nuyens, chirurgijn te Wervershoof wegens de kosten der behandeling gedurende de laatste ziekte": 58,30 gulden.

Uit deze aangifte blijkt voorts dat voor de uitvaart, "aan doodsschulden, begraveniskosten, Kerkelijke diensten en dergelijken" 301,60 gulden betaald was. Als we dit bedrag vergelijken met de 127,75 die nog verschuldigd waren aan de twee personeelsleden van Jan Koop, dan moet het een behoorlijk uitgebreide begrafenis met waarschijnlijk vele gedachtenismissen e.d. geweest zijn.

Bidprentje

Ook zijn van dat bedrag bidprentjes gedrukt, waarvan tenminste twee exemplaren bewaard zijn gebleven. Uit de tekst daarvan blijkt niet alleen dat Jan Koop op 26 maart begraven werd op het RK-kerkhof van Wervershoof, ook staan er, zoals gebruikelijk, twee bijbelcitaten op. De eerste luidt "Hij deed zijnen vriend goed voor zijnen dood. Hij bood ook den behoeftige de behulpzame hand, en verzorgde hem naar zijn vermogen (Eccl. XIV.13.)", de tweede "Zalig zijn de Barmhartigen, want zij zullen barmhartigheid verwerven (Matth. V.7.)".

Zulke citaten werden gekozen uit een boek met standdaardteksten en kennelijk werden de bovenstaande op Jan Koop van toepassing geacht. In elk geval had hij de middelen om gul te zijn. Een concrete aanwijzing daarvoor kan gevonden worden in het bedrag van 1258,21 gulden voor polderlasten en proceskosten inzake de tiendrechten, dat hij volgens de successie-aangifte aan diverse personen had voorgeschoten.

---

Vervolg: Generatie VIII